Czym różni się kabel od przewodu? Kompleksowy przewodnik dla elektroinstalatorów.
W świecie elektrotechniki, gdzie precyzja i zrozumienie technicznych aspektów są kluczowe, znajomość różnic między kablem a przewodem ma ogromne znaczenie. Zarówno elektroinstalatorzy, deweloperzy, jak i amatorzy zajmujący się projektowaniem i instalacją systemów elektrycznych, muszą być świadomi tych subtelnych, lecz istotnych różnic. Wybór odpowiedniego materiału może decydować o bezpieczeństwie instalacji oraz jej długowieczności. W tym artykule szczegółowo omówimy, czym różni się kabel od przewodu oraz jakie mają one zastosowania.
Definicje podstawowe
Co to jest przewód?
Przewód to podstawowy element instalacji elektrycznej, który składa się z jednego lub kilku żył przewodzących prąd, otoczonych izolacją. Przewody są powszechnie stosowane w wewnętrznych instalacjach elektrycznych, gdzie istotne jest zapewnienie bezpiecznego przepływu prądu między urządzeniami a źródłem zasilania.
Rodzaje przewodów
Przewody jednożyłowe – najprostsze formy przewodów, używane w prostych instalacjach elektrycznych.
Przewody wielożyłowe – składają się z kilku żył przewodzących, każda otoczona indywidualną izolacją. Są używane tam, gdzie potrzebne jest przesyłanie większej ilości prądu lub sygnałów.
Co to jest kabel?
Kabel to pojęcie bardziej złożone niż przewód. Składa się z kilku żył umieszczonych we wspólnej osłonie, która zapewnia dodatkową ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi, wilgocią i innymi czynnikami zewnętrznymi. Kable są stosowane zarówno w instalacjach wewnętrznych, jak i zewnętrznych, w instalacjach nadziemnych i podziemnych.
Rodzaje kabli
Aby prawidłowo zidentyfikować i sklasyfikować kable, należy zwrócić uwagę na oznaczenia literowe umieszczone na ich powierzchni. Te litery dostarczają cennych informacji o konstrukcji kabla, materiałach użytych do jego produkcji oraz jego przeznaczeniu.
Kryteria klasyfikacji kabli elektrycznych:
1. Materiał przewodnika
Pierwszym krokiem w klasyfikacji kabla jest określenie, z jakiego materiału wykonane są jego żyły. Najczęściej spotykane materiały to miedź i aluminium (A). Miedziane kable są najpopularniejsze w domowych instalacjach elektrycznych, ale aluminium również znajduje szerokie zastosowanie, szczególnie w przemysłowych instalacjach.
2. Konstrukcja żyły kabla
Drugim ważnym aspektem jest struktura żyły przewodzącej. Kable mogą mieć żyłę w formie drutu lub linki, a także linki giętkiej. Każdy z tych rodzajów ma inne właściwości mechaniczne i elektryczne, co determinuje jego zastosowanie.
D – Drut
L – Linka
Lg – Linka giętka
3. Izolacja żyły przewodzącej
Kolejnym istotnym czynnikiem jest materiał użyty do izolacji żył kabla. Izolacja pełni funkcję ochronną, zabezpieczając przewodnik przed uszkodzeniami mechanicznymi i wpływem środowiska. W zależności od użytego materiału, izolacje mogą mieć różne właściwości, co znajduje odzwierciedlenie w oznaczeniach.
G – Guma
X – Polietylen
Y – Polwinit
Gs – Guma silikonowa
2X – polietylen sieciowany
H – Bezhalogen
4. Oznaczenia kabli wg ich zastosowań
Ostatnim, ale nie mniej ważnym aspektem, jest przeznaczenie kabla. Kable różnią się między sobą w zależności od środowiska, w którym będą używane, oraz specyficznych wymagań, jakim muszą sprostać. Każde z tych zastosowań ma swoje specyficzne oznaczenie.
LgY – przewód miedziany wielodrutowy, giętki, z izolacją z polwinitu zwykłego. Ma zastosowanie w zamkniętych układach, w rurach instalacyjnych oraz przy wykonywaniu połączeń w urządzeniach elektroenergetycznych;
DY – przewód miedziany jednodrutowy z izolacją z polwinitu. Do zastosowania w suchych pomieszczeniach zarówno na tynku jak i pod tynkiem np. do urządzeń oświetleniowych czy sterowniczych;
YDY – przewód miedziany jednodrutowy z izolacją oraz powłoką z polwinitu zwykłego. Znajduje zastosowanie w pomieszczeniach suchych i mokrych. Do montażu pod i na tynkowo;
YDYp (ŻO) – miedziany przewód jednodrutowy z powłoką i izolacją z polwinitu zwykłego. Przewód płaski, wyposażony w żyłę ochronną (ŻO) w kolorze żółto-zielonym. Do zastosowania w suchych pomieszczeniach zarówno na tynku jak i pod tynkiem;
YDYt – miedziany przewód jednodrutowy z powłoką i izolacją z polwinitu, wtynkowy. Do zastosowania wewnątrz pomieszczeń suchych i mokrych, na i pod tynkiem;
OMY i OMYp – miedziany przewód oponowy w izolacji i oponie polwinitowej. Pierwszy z nich jest okrągły, drugi płaski. Do zastosowania wewnątrz budynku, również w pomieszczeniach wilgotnych. Może służyć do podłączania urządzeń AGD;
OWY – miedziany warsztatowy, posiadający oponę i izolację z poliwinitu, okrągły. Do zasilania urządzeń przenośnych, również grzejnych.
YKY i YAKY – doziemne kable elektroenergetyczne. Różnią się materiałem.,Jeden jest miedziany,
a drugi aluminiowy. Posiadają powłokę i izolację z polwinitu.
AsXSn – aluminiowy samonośny przewód elektroenergetyczny z izolacją z polietylenu usieciowanego. Odporny na działanie ognia. Stosowany do zasilania drogą napowietrzną.
5. Symbole literowe wskazujące cechy charakterystyczne:
a – powłoka z przędzy bawełnianej
b – izolacja odporna na wysoką temperaturę
c – materiał niepalny
d – zwiększona grubość izolacji
p – przewód płaski
u – przewód uzbrojony
n – przewód wyposażony w linkę
Kluczowe różnice między kablem a przewodem
Budowa i konstrukcja
Podstawowa różnica między kablem a przewodem tkwi w ich budowie. Przewód zazwyczaj składa się z jednej żyły przewodzącej, która może być otoczona izolacją. Z kolei kabel zawiera kilka takich żył, które są zgrupowane i chronione dodatkową warstwą osłony.
Materiały używane w przewodach i kablach
Miedź – jest to materiał przewodzący, charakteryzujący się doskonałym przewodnictwem elektrycznym. Miedź jest używana zarówno w postaci drutów jednodrutowych, jak i linek wielodrutowych.
Tworzywa sztuczne – są stosowane jako izolacja i powłoka ochronna na kablach i przewodach. Używane są m.in.:Polietylen (PE), Polipropylen (PP), Polichlorek winylu (PVC), Guma silikonowa lub poliuretanowa (rzadziej).
Aluminium (A) – jest czasami stosowane jako materiał przewodzący, głównie w kablach koncentrycznych, ale ma większą rezystancję niż miedź.
Stal (F) – może być używana w połączeniu z miedzią w postaci rdzenia ocynkowanego lub posrebrzanego, co zapewnia większą wytrzymałość mechaniczną.
Inne materiały, takie jak folia aluminiowa, plecionki miedziane lub tworzywa sztuczne o specjalnym zastosowaniu, są stosowane w celu zapewnienia ekranowania elektromagnetycznego, ochrony przed wpływami mechanicznymi lub zwiększenia elastyczności.
Izolacja i osłony
Przewody mają podstawową izolację, chroniącą przed zwarciem. Kable, oprócz izolacji, mają dodatkowe warstwy osłonowe, które chronią przed uszkodzeniami mechanicznymi i wpływem warunków atmosferycznych.
Zastosowanie kabli i przewodów
Gdzie stosuje się przewody? Przewody są używane głównie w instalacjach wewnętrznych, takich jak okablowanie domowe, instalacje oświetleniowe, a także połączenia między urządzeniami elektrycznymi wewnątrz budynków.
Gdzie stosuje się kable? Kable są stosowane w bardziej wymagających warunkach, takich jak instalacje zewnętrzne, podziemne, w przemysłowych systemach przesyłu energii oraz w miejscach narażonych na wilgoć, wysokie temperatury lub uszkodzenia mechaniczne.
Właściwości elektryczne kabli i przewodów
Różnice w przewodnictwie: konstrukcja kabli pozwala na większy przepływ prądu dzięki zastosowaniu wielu żył, co zwiększa ich przewodnictwo w porównaniu do pojedynczych przewodów.
Odporność na czynniki zewnętrzne: kable, dzięki dodatkowej osłonie, są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne, wilgoć, promieniowanie UV oraz inne czynniki zewnętrzne, co czyni je bardziej odpowiednimi do zastosowań zewnętrznych.
Przykłady zastosowań
Przewody w instalacjach domowych
Przewody są najczęściej stosowane w instalacjach wewnątrz budynków mieszkalnych. Typowe zastosowania obejmują:
- okablowanie gniazd elektrycznych wewnątrz budynków,
- instalacje oświetleniowe budynków,
- połączenia między urządzeniami AGD.
Kable w instalacjach przemysłowych
Kable znajdują zastosowanie w bardziej wymagających środowiskach, takich jak:
- przesył energii w dużych zakładach przemysłowych,
- instalacje na placach budowy,
- połączenia podziemne oraz nadziemne linii energetycznych.
Normy i przepisy dotyczące kabli i przewodów
Normy i przepisy dotyczące kabli i przewodów są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa i niezawodności instalacji elektrycznych. W Polsce przepisy te są ściśle zharmonizowane z normami europejskimi, co zapewnia spójność i jednolite standardy na całym rynku unijnym.
Podstawowe normy dotyczące kabli i przewodów
PN-EN 50525-1:2011 - Przewody elektroenergetyczne o napięciu znamionowym do 450/750 V (U0/U).
PN-EN 60228:2007 - Przewody miedziane o różnych rodzajach konstrukcji.
PN-EN 60332-1-2:2005 - Badania kabli i przewodów w warunkach pożarowych.
PN-EN 61034-2:2007 - Pomiar gęstości dymu wydzielanego przez palące się kable.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12 kwietnia 2002 r. - Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Znaczenie certyfikacji
Certyfikacja kabli i przewodów to proces, który potwierdza zgodność produktów z odpowiednimi normami i przepisami. W Polsce certyfikacją zajmują się akredytowane jednostki certyfikujące, takie jak np. Polskie Centrum Akredytacji (PCA). Produkty muszą przejść szereg testów, które potwierdzają ich właściwości elektryczne, mechaniczne oraz odporność na czynniki zewnętrzne.
Znak CE – kable i przewody wprowadzane na rynek unijny muszą posiadać znak CE, który oznacza, że produkt spełnia wymagania wszystkich odpowiednich dyrektyw unijnych, takich jak Dyrektywa niskonapięciowa (LVD) czy Dyrektywa o kompatybilności elektromagnetycznej (EMC).
Wnioski
Podsumowując, choć terminy "kabel" i "przewód" są często używane zamiennie, różnice między nimi są znaczące i mają kluczowe znaczenie w praktyce elektroinstalatorskiej. Przewody są bardziej podstawowe i przeznaczone głównie do użytku wewnętrznego, podczas gdy kable, dzięki swojej złożonej konstrukcji, są lepiej przystosowane do trudniejszych warunków pracy. Wybór odpowiedniego typu przewodu lub kabla może znacząco wpłynąć na bezpieczeństwo, wydajność oraz trwałość instalacji, co podkreśla znaczenie zrozumienia tych różnic dla każdego, kto pracuje z systemami elektrycznymi.
